::วรรณกรรมเรื่องท้าวคำสอน::bandonradio

๔.  วรรณกรรมเรื่องท้าวคำสอน
       เนื้อเรื่องย่อ
       ท้าวคำสอนเป็นกำพร้าอาศัยอยู่กับพระมหาเถระ  เมื่อเจริญวัยพระมหาเถระจึงสอนวิธีการเลือกคู่ครอง  ซึ่งท่านได้อรรถาธิบายถึงลักษณะหญิงประเภทต่างๆท้าวคำสอนก็ลาพระมหาเถระไปหาหญิงลักษณะดีเป็นคู่ครอง  ในที่สุดก็พบกับนางปังคำ  เป็นคนจนอยู่กระท่อมแต่ด้วยลักษณะถูกโสลกของหญิงดีเป็นเมียแก้ว  ท้าวคำสอนเกี้ยวพาราสีซึ่งตอนนี้กวีท่านได้นำเอาผญาเกี้ยวใส่เข้าไปซึ่งเป็นที่กินใจจนหนุ่มสาวนำมาเป็นผญาเกี้ยวกันสนทนากันอยู่เนืองๆ  ฉะนั้นถ้ารวมรวมสำนวนผญาที่หนุ่มสาวจ่ายกันนั้นก็น่าจะเป็นสำนวนที่จดจำมาจากเรื่องท้าวคำสอนเป็นส่วนใหญ่  ค่านิยมในการเลือกคู่ของชาวอีสานนั้นไม่เน้นเรื่องความสวยงามเป็นหลัก  หากแต่ว่าเน้นถึงลักษณะของสตรีที่เป็นสิริมงคล  ถึงแม้ว่ารูปร่างจะด้วยไปก็ตาม  แต่เน้นหญิงที่มีใจบุญสุนทาน  ดังนั้นวรรณกรรมท้าวคำสอนนี้ชี้ให้เห็นถึงลักษณะนิสัยการเลือกคู่ของชาวอีสานได้ดี  คือเป็นเมียแก้วเมียขวัญ  และควรเป็นหญิงที่นำโชคมาให้สามีและครอบครัว  ใจบุญ  ซื่อสัตย์ต่อสามีและเป็นแม่บ้านที่ดีเป็นแม่ศรีเรือนนั้นเอง  แต่วรรณกรรมเรื่องนี้เป็นเพียงความพยายามที่จะกำหนดรูปแบบของหญิงที่ดีและไม่ดีเอาไว้เพื่อเป็นแนวทางของการเลือกอีกวิธีหนึ่งเท่านั้น  ซึ่งไม่แน่ว่าจะเป็นจริงอย่างนั้นเสมอไป  คือคนที่จะมาเป็นคู่ครองจริงอาจจะไม่มีลักษณะตรงกับที่พระมหาเถระสั่งสอนเอาไว้ก็ได้  ดังตอนสุดท้ายของเรื่องท่าวกล่าวว่าดังนี้คือ
    คำสอนท้าวฟังนางเว้าม้วนถืกโสลกแท้นางแก้วตอบขานนางนั้นชื่อว่านางปังคำเจ้าคำสอนต้านกล่าวนางเว้าจ้อยๆคำสอนท้าวนั่งฟัง  ท้าวก็มักยิ่งแท้ประสงค์แต่งเป็นเมีย  ถืกโสลกมหาเถรยอดหญิงแปงสร้าง  ชื่อว่าเป็นนางแก้วเคียงสองเสมอแว่น  มหาเถรแต่งให้เห็นแล้วถืกกะใจถืกลักษณะแท้ทั้งโสลกหญิงดี  บ่ได้มีทางติเยื่องประมาณพอน้อย  เป็นเพราะสายมิ่งเกี้ยวปางก่อนสายแนน  บุพพกรรมปางหลังจ่องดึงให้มาพ้อ  ผัวเป็นเทวบุตรแท้แสวงหาเมียมิ่ง  เมียเป็นเทวดาได้พ้อบุญกว้างส่งสนองแนนมิ่งนั้นคือดั่งวาสนา นั้นแล้ว  ชาติก่อนพุ้นเคยได้ฮ่วมผัวเมีย  แสนซิไปคนทางเกิดกันคนก้ำ  แม่นซิปรารถนาเว้นก็ยังนำเฮียงฮ่วมกันดายหนีบ่ม้มเวรเกี้ยวชาติลุ้น  แนมท่อ  สองประสงค์เว้นภายลุนจิ่งจำจาก  ผิว่าผัวบ่เว้นใจข้องต่อเมีย  จักได้กันเที่ยงแท้บ่เหินห่างสายแนน ฯ94
       ลักษณะของหญิงที่เป็นสิริมงคลแก่สามีและครอบครัว  ซึ่งควรที่จะเลือกมาเป็นคู่ครองมีลักษณะสำคัญอยู่  ๓  ประการคือ
สตรีที่นำโชคลาภมาสู่สามีและครอบครัว  ซึ่งจะมีวาสนาให้สามีให้สามีเจริญรุ่งเรืองและครอบครัวมีความสุขร่ำรวย ดังนี้
    ๑)    หญิงใดเอเลท้องปูมหลวงอุมบาตร
        หญิงนั้นลอนท่อเป็นรูปร้ายบุญเจ้าหากมีแท้ดาย
        ชายใดได้เข้าอยู่ซ้อนสุขร่วมบรม
        สมบัติในเรือนมีพร่ำเพ็งเต็มเหย้า หั้นแล้วฯ
    ๒)    หญิงใดคอตกปล้องหางตาแดงพอสน่อย
        เมื่อนางยกย่างย้ายพอด้ามเกิ่งเสมอ
        แม่นว่าท้าวเข้าได้อยู่ซ้อนเรียงร่วมเป็นเมียเมื่อใด
        ยูท่างและทรงความสุขนั่งปองเป็นเจ้า
    ๓)    หญิงใดมีปานดำขึ้นจักกกขาดูหลาก
        หญิงนั้นใผผู้ใดกล่าวต้านโอมได้โชคมี แท้แล้ว
    ๔)    หญิงใดโปแข่งน้อยคิ้วก่องกวมตา
        หัวนมเป็นปานดำก็หากมีบุญแท้
        ใผผู้โอมเอาได้เป็นเมียโชคขนาดแท้ดาย
        มันหากดูประเสริฐแท้เมือหน้าบ่ขวงแท้แล้ว
    ๕)    หญิงใดขี้แมงวันจับสบเบื้องซ้ายสมบัติมั่งบุญมีท้าวเอย
        ใผผู้โอมเอาได้เป็นเมียหากคูนยิ่งจริงด้าย
    ๖)    หญิงใดใบหูห้วนหยุดปลายพดสน่อย
        หญิงนั้นเป็นแม่ค้ายังซิได้มั่งมีเจ้าเอย
        ยังได้ผมดำเลื่อมหางนกยูงเสมอภาค กันนั้น
        ชายใดได้เข้าอยู่ซ้อนจักเป็นเจ้าเศรษฐี
    ๗)    หญิงใดเสียงปากต้านหวานหูเว้าม่วน
        ตาเชิดซ้ายคอปล้องรูปงาม
        เกศาผมยาวได้วาปลายคืบหนึ่ง
        หญิงนั้นควรค่าล้านคำม่วนชอบธรรม แท้ดาย
    ความหมายคำศัพท์
    เอเล  -กางใหญ่        ลอนท่อ- หากว่า ผิว่า    พร่ำเพ็ง  -มากล้น    ยูท่าง  -สบาย มีความสุข  อยู่เย็น        ด้าม  เพียง  ประมาณ    เกิ่ง - กึ่ง  ครึ่ง        ซ้อน – คู่ครอง
    คีค้อยคีค้อย-สม่ำเสมอ  ฟู –เจริญรุ่งเรือง  ฟูเฟื่อง
ข.ลักษณะสตรีที่มีความซื่อสัตย์ต่อสามี
    หญิงใดหลังตีนสูงขึ้นคือหลังเต่า
    หญิงนั้นใจซื่อแท้ประสงค์ตั้งต่อผัวเจ้าเอย
    ก็บ่มักเล่นชู้ชายอื่นมาชม
    ก็ท่อจงใจรักต่อผัวคีค้อยคีค้อย
    หญิงนั้นแม่นซิทำการสร้างอันใดก็เรืองรุ่งแท้แล้ว
    แสนซิจมอยู่พื้นมาแล้วก็หากฟู
ค. ลักษณะสตรีที่เป็นแม่บ้านที่ดีคือ
    หญิงใดเฮ็ดกินพร้อมพอเกลือทั้งปลาแดก
    หญิงนั้นแม่นเป็นข้อยเพิ่นฮ้อยชั้นควรให้ไถ่เอา ท่านเอย
ง  ลักษณะสตรีที่มีโทษหรืออัปมงคล
    ๑)  หญิงใดหน้าผากกว้างดังใหญ่โขโมนั้นนา
    หญิงนั้นเป็นหญิงขวงอย่าเอาควรเว้นฯ
    ๒)  หญิงใดฝาตีนกว้างกกขาทึบแข่งใหญ่
    หญิงนั้นใผเข้าอยู่ซ้อนสอนได้ก็บ่ฟัง
    มันก็ขี้ถึ่แท้โถงโลกโลกา แท้ดายฯ
    ๓)  หญิงใดฝีสบดำซ้ำเสมอหมากมอญสุกดังนั้น
    อันว่าตัญหาในโลกาบ่อาจมีไผ่เพี้ยง
    หญิงนั้นคนมีใจถ่อยร้ายเจ้าอย่าโอมเอาแท้เน้อ
    ฝูงนี้หญิงอธรรมบาปเวรนำใช้ แท้แล้วฯ95

bandonradio